Środki odurzające ze sklepu budowlanego
Wystarczy parę złotych w kieszeni, by mieć odlot. Dostępność: powszechna, cena: bardzo niska, a legalność zakupu zapewniona. Konsekwencje: tragiczne dla zdrowia i życia.
Co pewien czas słychać o dzieciach, które udusiły się wdychając klej, zatruły się gazem do zapalniczek, chodzą półprzytomne po ulicach miasta. Często odsuwa się ten problem: „u nas to niemożliwe”. Jednak problem jest poważniejszy niż się wydaje, przyczyną jest wymieniana wcześniej dostępność, legalność oraz wiedza, którą maja dzieci na ten temat. O ile bowiem słowa: „heroina”, „amfetamina” budzą jeszcze w niektórych mieszane uczucia, obawę, o tle: „klej”, „gaz”- są w swej wymowie bardziej swojskie i wydają się niestety bardziej bezpieczne. A takie złudzenie prowadzi do poważnych zmian zdrowotnych, uzależnień, śmiertelnych wypadków.
Większość środków wziewnych, inhalantów jest stosowana przez dzieci w przedziale wiekowym: 8-16 lat. Są to środki dostępne w domu (kleje, rozpuszczalniki, zmywacz lakieru do paznokci , gaz z zapalniczek, itp.) i łatwe do nabycia w wielu sklepach. Nikt nie sprawdza czy dziecko kupuje klej dla taty, na zajęcia techniczne czy do „wciągania”, a jest to najprostszy sposób odurzenia się. Dzieci nie wiedzą jak groźne są inhalanty, wiedzą jedynie, iż jest po nich przyjemnie i że mają z kolegami swoją tajemnicę. Czasem bowiem nie tyle stan odurzenia jest kuszący a poczucie, iż jest się w „wybranej” grupie, taka sytuacja pojawia się zwłaszcza, gdy do owej grupy wciągany jest młodszy członek, wówczas obawa przed robieniem czegoś nieznanego, dziwnego, jest wypierana przez poczucie wspólnoty i bycia dumnym wybrańcem. Dzieci nie tylko szukają w ten sposób nowych doznań i akceptacji danych rówieśników, ale i zapomnienia, ucieczki od złej sytuacji w szkole, w rodzinie.
Młodzi ludzie ponoszą śmierć nie tylko dlatego, iż doszło do poważnego zatrucia organizmu, zaburzeń oddechowych, pracy serca, ale również w wyniku uduszenia (zakładanie worka foliowego z rozpuszczalnikiem, klejem na głowę) oraz w wyniku wypadków, do których dochodzi, ze względu na brak dostatecznej uwagi odurzonego. Stan euforii pojawia się w wyniku niedotlenienia mózgu.
Jak rozpoznać osobę , która odurzała się klejem, rozpuszczalnikiem, gazem do zapalniczek?
Ma ona charakterystyczny zapach skóry (substancja paruje przez dłuższy czas), włosów, ubrania, zaczerwienienie twarzy, mętne lub przekrwione oczy, zaburzenia motoryczne, niemożność utrzymania równowagi, bełkotliwa mowa, słaby/brak kontaktu z otoczeniem, problemy z koncentracją, pamięcią, występuje nadwrażliwość na światło, halucynacje, gadatliwość, senność, euforia bądź pobudzenie, kichanie, kaszel, bóle głowy i stawów oraz w klatce piersiowej, krwawienia z nosa, (po pewnym czasie) owrzodzenia w okolicach ust, zawroty głowy, odrętwienie, brak apetytu.
W efekcie może pojawić się uszkodzenie struktur układu nerwowego, zaburzenie pracy i rozwoju mózgu, obniżenie sprawności intelektualnej, zaburzenia, niewydolność oddechowa, obrzęk mózgu, uszkodzenia wątroby, nerek, szpiku kostnego, płuc, zatrucie organizmu, obrzęk błon śluzowych, poważne problemy z pamięcią, nauką, koncentracją, mogące prowadzić nawet do upośledzenia.
Co wdychają dzieci? Lista jest długa, działanie odurzające, halucynogenne mają bowiem gaz do zapalniczek, lakiery, zmywacze i rozcieńczalniki do farb, lakierów, kleje modelarskie i zwykłe, nafta, benzyna, terpentyna, werniks, a nawet dezodoranty, wywabiacze do plam oraz inne substancje czyszczące.
Wdycha się przede wszystkim z plastikowego worka, torebki, czasem ze szmatki nasączonej specyfikiem - przez nos lub usta.
Na innej zasadzie działa natomiast azotan amylu (dawniej) lub azotan izobutylu(obecnie) czyli tzw. poppersy. Powodują one rozszerzenie naczyń krwionośnych, podwyższenie ciśnienia w wyniku czego pojawia się uczucie euforii oraz pobudzenie, również seksualne. Jest to środek dostępny w sexshopach i w sklepach internetowych, cena jest zależna od pojemności, rodzaju, jest jednak znacznie wyższa niż wcześniej wymienionych inhalantów. Zmienia się również przedział wiekowy wdychających poppersy, to 14 – 25 lat. Wiąże się to ze sposobem dotarcia do tych środków.
Ich działanie jest krótkotrwałe, ale intensywne, opary wdychane z niewielkich buteleczek głównie na imprezach, mają zwiększać siłę m.in. doznań muzycznych. Po zażyciu może wystąpić oprócz oczekiwanego stanu euforii: ból i zawroty głowy, nudności, poczucie braku kontroli, rozluźnienie mięśni, podrażnienie błon śluzowych gardła i krtani, reakcje alergiczne. Poppersy są toksyczne, mają działanie rakotwórcze, powodują uszkodzenia wzroku, wątroby, dla osób mających problemy z sercem – ich zażycie może zakończyć się śmiercią.
Z końcem sierpnia 2007 roku weszło w życie rozporządzenie ministra gospodarki dotyczące zakazu sprzedaży tych środków ze względu na negatywne, groźne dla zdrowia i życia działanie. Zakaz ten jednak nie zmienił w sposób znaczący dostępności do poppersów, wystarczy skorzystać z internetu i przejrzeć oferty na aukcjach internetowych oraz w sklepach internetowych. W niektórych z tych sklepów widnieje informacja o owym zakazie, jednakże poppersy są nadal sprzedawane „na własną odpowiedzialność” dla firm oraz osób prywatnych, do czyszczenia głowic magnetofonowych – oficjalnie, w rzeczywistości etykiety i zdjęcia na nich sugerują zupełnie inne przeznaczenie. W rozporządzeniu ministra gospodarki nie została zawarta informacja, iż poppersy są narkotykami, ich posiadanie oraz sprzedaż między firmami nie jest zabroniona (czyli np. między sklepem internetowym a inna firmą), stosuje się również inne nazewnictwo: wśród składników nie jest wymieniany azotan izobutylu, lecz azotan amylu, alkilu lub inne dopuszczone do sprzedaży.
Ważne jest, iż o wielu z tych substancji policja oraz osoby zajmujące się problemem uzależnień dowiadują się z prasy, internetu lub bezpośrednio od młodzieży. Oznacza to, iż ci, którzy mają uświadamiać, szerzyć wiedzę o zagrożeniach wynikających z zażywania substancji psychoaktywnych, bywają daleko za spragnioną nowych wrażeń, eksperymentów młodzieżą. Konieczne zatem jest wyczulenie na zmianę zachowania podopiecznych oraz poszukiwanie wiedzy na ten temat, by na ile jest to możliwe, w porę zapobiec, ostrzec przed tragicznymi konsekwencjami.
Ewelina Sawaściuk